آنوریسم مغز (Brain Aneurysm) یک برآمدگی بادکنک مانند در رگ خونی مغز است. اغلب به نظر می رسد مانند توت روی شاخه آویزان است. آنوریسم مغز در نتیجه نازک شدن دیواره شریان ایجاد می شود. آنوریسم ها اغلب در چنگال ها یا شاخه های شریان ها تشکیل می شوند زیرا این بخش از رگ ضعیف تر است. اگرچه آنوریسم ها می توانند در هر نقطه از مغز ظاهر شوند ، اما در شریان های پایه مغز متداول هستند.
آنوریسم مغز می تواند نشت یا پارگی پیدا کند و باعث خونریزی به مغز (سکته مغزی خونریزی دهنده) شود. بیشتر اوقات آنوریسم پاره شده مغز در فضای بین مغز و پرده نازک عنکیوتیه (آاراکنویید) ایجاد می شود. به این نوع سکته مغزی خونریزی زیر عنکبوتیه (Subarachnoid Haemorrhage)گفته می شود.
آنوریسم پاره شده به سرعت تهدیدآمیز می شود و نیاز به درمان سریع دارد.با این حال ، بیشتر آنوریسم های مغز پارگی پیدا نمی کنند و بدون علامت هستند. چنین آنوریسم هایی اغلب در طی آزمایشات برای بررسی بیماریهای دیگر و بصورت اتفاقی تشخیص داده می شوند.درمان آنوریسم پاره شده مغزی یک اورژانس جیاتی می باشد و درمان آنوریسمهای بدون علامت در مغز ممکن است در بعضی موارد مناسب باشد و در آینده از پارگی آنها جلوگیری کند.
آنوریسم پاره شده:
سردرد ناگهانی و شدید علائم اصلی آنوریسم پاره شده است. این سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد” که تاکنون تجربه شده توصیف می شود.
علائم و نشانه های آنوریسم پاره شده شامل موارد زیر است:
- سردرد ناگهانی و بسیار شدید
- تهوع و استفراغ
- گرفتگی گردن
- تاری دید یا دوبینی
- حساسیت به نور
- تشنج
- افتادگی پلک
- از دست دادن هوشیاری
- گیجی و اختلال حواس
آنوریسم نشت کننده:
در برخی موارد ، آنوریسم ممکن است مقدار کمی خون نشت کند. این نشت (خونریزی پیشاهنگ) ممکن است فقط باعث سردرد شدید ناگهانی شود ولی علایم عصبی ایجاد نکند. پارگی آنوریسم بعد از این نوع لیک بسیار محتمل بوده و بیماران باید در مراکز مناسب بررسی شوند.
آنوریسم پاره نشده:
آنوریسم پاره نشده مغز ممکن است بدون علایم باشد به خصوص وقتی کوچک است. با این حال ، آنوریسم پاره نشده بزرگتر ممکن است بر روی بافت ها و اعصاب مغز فشار وارد کرده و باعث علایم زیر شود:
- درد بالا و پشت یک چشم
- مردمک گشاد و بدون پاسخ به نود
- تغییر در بینایی یا دوبینی
- بی حسی یک طرف صورت
در صورت ایجاد موارد زیر فورا اوژانس را خبرکنید:
- اگرسردرد ناگهانی ، بسیار شدید برای شما ایجاد شود.
- اگر با شخصی هستید که از سردرد ناگهانی ، شدید شکایت می کند ، استفراغ مکرر و جهنده همراه سردرد دارد و یا بعداز سردرد خواب آلود شده و بدرستی پاسخ نمی دهد واگر تشنج و حرکات غیرطبیعی در بدن ایجاد می شود.
علل و عوامل موثر در ایجاد آنوریسم:
دلایل آنوریسم مغز ناشناخته است ، اما طیف وسیعی از عوامل ممکن است خطر ایجاد آنها را افزایش دهند.
تعدادی از عوامل می توانند به ضعف در دیواره شریان ها کمک کرده و خطر ابتلا به آنوریسم مغز یا پارگی آنوریسم را افزایش دهند. آنوریسم مغز در بزرگسالان بیشتر از کودکان و در زنان شایع تر از مردان است.برخی از این عوامل خطر با گذشت زمان توسعه می یابند. دیگران در بدو تولد حضور دارند.
عوامل خطر که به مرور زمان ایجاد می شوند:
- افزایش سن
- سیگار
- فشار خون بالا (فشار خون بالا)
- سوء مصرف مواد مخدر ، به ویژه استفاده از کوکائین
- مصرف الکل
- ضربه مغزی
- عفونت خونی شدید
عوامل خطر موجود در بدو تولد:
بیماریها و اختلالات زمان تولد می تواند همراه با افزایش خطر ابتلا به آنوریسم مغز همراه باشد. که شامل موارد ذیل می باشد:
- اختلالات بافت پیوندی ارثی ، مانند سندرم ایلرز – دانلوس که دیواره عروق خونی را تضعیف می کند
- بیماری کلیه پلی کیستیک ، یک بیماری ارثی است که منجر به کیسه های پر از مایعات در کلیه ها می شود و معمولاً فشار خون را افزایش می دهد
- آئورت بطور غیر طبیعی باریک (کوآرکتاسیون آئورت)
- ناهنجاری شریانی وریدی مغزی (AVM)مغز
- سابقه خانوادگی آنوریسم مغز ، به ویژه وجود آنورسم دریکی از بستگان درجه یک مانند: والدین ، برادر ، خواهر یا فرزند
هنگامی که آنوریسم مغز پارگی پیدا می کند ، خونریزی معمولاً فقط چند ثانیه طول می کشد. خون می تواند صدمه مستقیمی به سلولهای اطراف ایجاد کند .علاوه براین خونریزی می تواند سلولهای دیگر را آسیب زده یا از بین ببرد. همچنین فشار داخل جمجمه را افزایش می دهد. اگر فشار بیش از حد افزایش یابد ، ممکن است رسیدن خون و اکسیژن به مغز مختل شود تا جایی که ممکن است منجربه از دست دادن هوشیاری یا حتی مرگ شود.
عوارضی که پس از پارگی آنوریسم ایجاد می شود شامل موارد زیر است:
خونریزی مجدد: آنوریسمی که پارگی یا نشت کرده است ، دوباره در معرض خطر خونریزی قرار دارد. خونریزی مجدد می تواند باعث آسیب بیشتر سلولهای مغزی شود و معمولا عوارض خونریزی مجدد شدیدتر از خونریزی اولیه است.
وازواسپاسم : پس از پارگی آنوریسم مغز ، رگ های خونی در مغز ممکن است نامنظم وباریک شوند (وازواسپاسم). این وضعیت می تواند جریان خون به سلولهای مغزی را محدود کرده و باعث آسیب و از بین رفتن سلولهای بیشتری شود (سکته مغزی ایسکمیک).
هیدروسفالی: هنگامی که پارگی آنوریسم منجر به خونریزی در فضای بین مغز و بافت اطراف آن شود (خونریزی زیر آراکنوئید) – در اغلب موارد – خون می تواند گردش مایعات اطراف مغز و نخاع (مایع مغزی نخاعی) را مسدود کند. این وضعیت می تواند منجر به تجمع مایع مغزی نخاعی شود که باعث افزایش فشار بر مغز می شود و می تواند به بافت ها آسیب برساند.
هیپوناترمی : خونریزی ساب آراکنوئید ناشی از آنوریسم پاره شده مغز می تواند تعادل سدیم موجود در خون را مختل کند. این اختلال ممکن است در اثر آسیب به هیپوتالاموس ، ناحیه ای نزدیک پایه مغز، رخ دهد.کاهش سطح سدیم خون (هیپوناترمی) می تواند منجر به تورم سلولهای مغزی و آسیب دائمی شود.
اگربیماری سردرد ناگهانی و شدید یا علائم دیگری که احتمالاً مربوط به آنوریسم پاره شده است را داشته باشد یک سری آزمایش داده می شود تا مشخص شود که آیا خونریزی در فضای بین مغز و بافت های اطراف وجود داشته است یا خیر.
آزمایشات تشخیصی شامل موارد زیر است:
سی تی اسکن مغز: معمولاً بعنوان اولین آزمایش برای تعیین وجود خونریزی در مغز استفاده می شود. این آزمایش تصاویری تولید می کند که به صورت “برش” دو بعدی از مغز هستند.اما با بازسازی سه بعدی می توان وضعیت عروق مغزی را مشخص نموده و دستگاه های جدید می توانند آنوریسمهای مغزی را مشخص کنند.
آزمایش مایع مغزی نخاعی: اگر خونریزی زیر عنکبوتیه وجود داشته باشد به احتمال زیاد گلبولهای قرمز در مایع اطراف مغز (مایع مغزی نخاعی) وجود دارد. اگر علائم آنوریسم پاره شده وجود دارد ، و سی تی اسکن منفی باشد می توان از بررسی مایع مغزی نخاعی استفاده کرد.مایع مغزی نخاعی را می توان بوسییله یک سوزن از بین مهره های ناحیه کمر بدست آورد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): بوسیله این روش می توان تصاویر دقیق از مغز با برش های ۲ یا ۳ بعدی بدست آورد.نوعی MRI که شریانها را با جزئیات ارزیابی می کند ممکن است وجود آنوریسم را تشخیص دهد.
آنژیوگرام مغزی: در طی این روش یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) را در یک شریان بزرگ – معمولاً در کشاله ران قرار گرفته وبا هدایت دوربین اشعه ایکس از قلب شما به شریان های مغز هدایت می شود. یک رنگ مخصوص تزریق شده به کاتتر در سرتاسر مغز از شریان ها عبور می کند، سپس مجموعه ای از تصاویر اشعه ایکس می توانند جزئیات دقیقی را در مورد شرایط شریان ها نشان داده و آنوریسم را تشخیص دهند. این آزمایش نسبت به سایر روشها تهاجمی تر است ولی اطلاعات دقیق و دینامیک مورد نیاز جراحی را ارایه می دهد.
دو روش درمانی رایج برای آنوریسم پاره شده مغز وجود دارد.
جراحی و کلیپ (بستن) آنوریسم مغزی : جراح مغز و اعصاب بخشی از جمجمه را برای دسترسی به آنوریسم جدا کرده و رگ خونی را که از آنوریسم تغذیه می کند با استفاده از یک کلیپ فلزی ریز که روی گردن آنوریسم قرار داده می شود می بندد تا جریان خون آن متوقف شود.
روش کویل اندوواسکولار: یک روش کم تهاجمی نسبت به کلیپ جراحی است. جراح یک کاتترشریانی را در کشاله ران وارد کرده و با هدایت دوربین اشعه ایکس آن را به آنوریسم می رساند،پس از آن یک کویل ،یک سیم صاف شده، که پس از آزاد شدن درهم پیچیده می شود وارد انوریسم شده و به جدار آن می چسبد و جریان خون آنرا متوقف می کند.
هر دو روش خطرات بالقوه ای دارند ، به ویژه خونریزی در مغز یا از دست دادن جریان خون ناحیه ای از مغز. کویل اندوواسکولارروش کمتر تهاجمی بوده و ممکن است در ابتدا ایمن تر باشد ، اما ممکن است به دلیل بازگشایی مجدد آنوریسم در آینده شانس خونریزی مجدد داشته و اقدام درمانی و جراحی مجدد ضروری باشد.علاوه بر این در صورتی که پارگی عروق یا گرفتگی رگ ایجاد شود بر خلاف روش جراحی که امکان ترمیم وجود دارد در روش اندوواسکولر بیمار باید به اتاق عمل منتقل شده وزمان زیادی مورد نیاز است تا عوارض درمان شودو معمولا عوارض شدیدی ایجاد می شود.
اخبار و انتشار مطبوعات