تومور توده یا رشد سلولهای غیر طبیعی در مغز است.

انواع مختلفی از تومورهای مغزی وجود دارد. برخی از تومورهای مغزی غیر سرطانی (خوش خیم) هستند و برخی از تومورهای مغزی سرطانی (بدخیم) هستند. تومورهای مغزی می توانند از مغز (تومورهای اولیه مغز) شروع شوند ، یا سرطان می تواند در سایر قسمتهای بدن شروع شود وبه مغز(تومورهای ثانویه یا متاستاتیک مغز) گسترش یابد.

سرعت رشد تومور مغز می تواند بسیار متفاوت باشد. سرعت رشد و همچنین محل تومور مغز ، چگونگی تأثیر آن بر عملکرد سیستم عصبی را تعیین می کند.

گزینه های درمانی تومور مغزی بستگی به نوع تومور مغزی و همچنین اندازه و محل آن دارد.

علائم و نشانه های تومور مغزی بسیار متفاوت است و به اندازه ، محل و میزان رشد آن بستگی دارد.

علائم و نشانه های عمومی ناشی از تومورهای مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شروع جدید یا تغییر الگوی سردرد
• سردردهایی که به تدریج شایع تر و شدیدتر می شوند
• حالت تهوع یا استفراغ غیر قابل توضیح
• مشکلات بینایی مانند تاری دید ، مضاعف دید یا از بین رفتن محیطی
• از دست دادن تدریجی احساس یا حرکت در بازو یا پا
• مشکل با تعادل
• مشکلات گفتاری
• سردرگمی در امور روزمره
• شخصیت یا رفتار تغییر می کند
• تشنج به ویژه در شخصی که سابقه تشنج نداشته باشد
• مشکلات شنوایی

شیوع تومورهای مغزی در جامعه  پایین است و علاِئمی مانند سردرد به تنهایی یا سرگیجه معمولا نشانه تومور مغزی نیستند،ولی اگر نشانه های جدید و دائمی و موارد ذکر شده در بالا وجود داشته باشد نیاز به مراجعه به پزشک و بررسی می باشد.

تومورهای مغزی اولیه از بافت مغز شروع می شوند.این تومورهاازخود مغز یا از بافتهای نزدیک به آن مانند غشاهای پوشاننده مغز (مننژها) ، اعصاب جمجمه ، غده هیپوفیز یا غده پینئال منشا می گیرند.

تومورهای اولیه مغز هنگامی شروع می شوند که سلولهای عادی خطاهایی (جهش هایی) در DNA خود پیدا می کنند. این جهش ها باعث می شوند سلول ها با سرعت زیاد رشد کرده و تقسیم شوند و با مرگ سلول های سالم به زندگی خود ادامه دهند، در نتیجه توده ای از سلول های غیر طبیعی ایجاد می شود که تومور را تشکیل می دهد.

تومورهای ثانویه بصورت درگیری مغز با گسترش تومور(متاستاز) از محلی خارج از مغز می باشد این تومورها معمولا بدخیم می باشند. شایعترین مناطقی که به مغز متاستاز می دهند در مردان سرطانهای  ریه ودستگاه گوارش و در زنان سرطانهای سینه و ریه می باشد.

انواع مختلفی از تومورهای اولیه مغز وجود دارد. هرکدام نام خود را از نوع سلولهای درگیر می گیرند. مثالها عبارتند از:

گلیوما: این تومورها در مغز یا نخاع شروع می شوند و شامل آستروسیتوم ، اپندیموما ، گلیوبلاستوما ، الیگواستروسیتوم و الیگودندروگلیوما هستند.

مننژیوما: مننژیوم توموری است که از پرده های مغزی منشا می گیرد و خارج بافت اصلی مغز رشد می کند و بیشتر اوقات مننژیوم غیر سرطانی است.

نورینوم آکوستیک (شوانوما): این تومورها خوش خیم هستند و از عصب شنوایی منشا می گیرند و باعث کاهش شنوایی و وزوز گوش می شوند.

آدنوم های هیپوفیز: اینها اکثر تومورهای خوش خیم هستند که در غده هیپوفیز در قسمت میانی  مغز ایجاد می شوند. این تومورها می توانند با اثربرروی  هورمونهای هیپوفیز اثرات سیستمیک بر روی مناطق مختلف بدن ایجاد کنند.

مدولوبلاستوما: شایعترین تومورسرطانی مغز در کودکان است. مدولوبلاستوما در قسمت خلفی مغز شروع می شود و تمایل دارد تا از طریق مایع نخاعی پخش شود. این تومور در بزرگسالان کمتر دیده می شود.

تومورها سلولهای ژرمینال: این تومورها ممکن است در دوران کودکی که بیضه ها یا تخمدان ها شکل می گیرند ، گسترش یابند. اما بعضی اوقات سلولهای تومورال بر قسمتهای دیگر بدن مانند مغز تأثیر می گذارد.

کرانیوفارنژیوما: این تومورهای نادر و غیر سرطانی در نزدیکی غده هیپوفیز مغز شروع می شود که هورمون هایی را کنترل می کند که بسیاری از عملکردهای بدن را کنترل می کنند. با افزایش آهسته کرانیوفارنژیوما ، می تواند بر غده هیپوفیز و سایر ساختارهای نزدیک مغز تأثیر بگذارد.

تومورهای ثانویه (متاستاتیک) مغز تومورهایی هستند که ناشی از سرطانی است که در جای دیگری از بدن شروع می شود و سپس به مغز گسترش می یابد. تومورهای ثانویه مغز بیشتر در افرادی که سابقه سرطان دارند ، رخ می دهد. اما در موارد نادر ، تومور متاستاتیک مغز ممکن است اولین علامت سرطانی باشد که در جای دیگر بدن شروع شده است.

در بزرگسالان ، تومورهای ثانویه مغز شایع تر از تومورهای اولیه مغز هستند.هر سرطان می تواند در مغز گسترش یابد ، اما انواع متداول آن عبارتند از:

سرطان پستان

سرطان روده بزرگ

سرطان کلیه

سرطان ریه

ملانوما

در بیشتر افراد مبتلا به تومورهای اولیه مغز ، علت تومور مشخص نیست. اما پزشکان برخی از عواملی را شناسایی کرده اند که ممکن است خطر تومور مغزی را افزایش دهد

عوامل خطر شامل موارد زیر است:

قرار گرفتن در معرض تابش اشعه: افرادی که در معرض نوعی اشعه بنام اشعه یونیزان قرار دارند ، خطر بیشتری برای تومور مغزی دارند. نمونه هایی از پرتوهای یونیزان شامل پرتودرمانی است که برای معالجه سرطان استفاده می شئد و قرار گرفتن در معرض اشعه ناشی از تشعشعات هسته ایی یا اشعه ایکس.

سابقه خانوادگی تومورهای مغزی: بخش کمی از تومورهای مغزی در افراد با سابقه خانوادگی تومورهای مغزی یا سابقه خانوادگی سندرمهای ژنتیکی رخ می دهد که در این بیماران خطر ابتلا به تومورهای مغزی افزایش می یابد.

اگر شک به تومور مغزی  وجود داشته باشد پزشک می تواند معاینات و آزمایشات زیر را انجام دهد:

معاینه عصبی:

یک معاینه عصبی شامل بررسی بینایی ، شنوایی ، تعادل ، هماهنگی ، قدرت و رفلکسهای عصبی باشد. مشکل در یک یا چند منطقه ممکن است سرنخهایی در مورد بخشی از مغز ایجاد کند که ممکن است تحت تأثیر تومور مغز قرار بگیرد.

تصویر برداری:

تست های تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) معمولاً برای کمک به تشخیص تومورهای مغزی استفاده می شود. در بعضی موارد ممکن است در انجام  MRI یک ماده حاجب از طریق ورید در بازوی شما تزریق شود. برخی موارد پیشرفته  MRI از جمله MRI عملکردی ، MRI پرفیوژن و طیف سنجی رزونانس مغناطیسی  ممکن است به پزشک در ارزیابی تومور و برنامه ریزی درمانی کمک کنند.

بعضی اوقات آزمایش های تصویربرداری دیگری از جمله توموگرافی کامپیوتری (CT) توصیه می شود. توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) ممکن است برای تصویربرداری از مغز مورد استفاده قرار گیرد ، اما به طور کلی برای ایجاد تصاویر از سرطان مغز به اندازه سایر انواع سرطان مفید نیست.

آزمایش برای یافتن سرطان در سایر قسمتهای بدن اگر مشکوک باشد که تومور مغز  ممکن است نتیجه سرطان در سایر نقاط بدن  باشد ضروری استف، بعنوان مثال سی تی اسکن ریه در موارد مشکوک به سرطان ریه بخصوص در افراد سیگاری ضروری است.

جمع آوری و آزمایش نمونه ای از بافت غیر طبیعی (بیوپسی):

 بیوپسی را می توان به عنوان بخشی از عمل، برای از بین بردن تومور مغز انجام داد ، یا بیوپسی را می توان با استفاده از سوزن انجام داد.

بیوپسی استریوتاکتیک سوزنی برای تومورهای مغزی در مناطقی که امکان دسترسی و برداشت کامل تومور امکان پذیر نیست یا همراه با عوارش شدید است بکار می رود. جراح مغز و اعصاب سوراخ کوچکی را در جمجمه ایجاد می کند. سپس یک سوزن نازک از طریق سوراخ وارد شده و بافت با استفاده از سوزن برداشته می شود. این روش توسط اسکن CT یا MRI هدایت می شود.این روش اثر درمانی نداشته و فقط برای تشخیص بافتی نوع تومور و برنامه ریزیهای درمانی بکار  می رود.

درمان تومور مغزی بستگی به نوع ، اندازه و محل تومور و همچنین سلامت کلی و ترجیحات بیمار دارد.

عمل جراحی:

اگر تومور مغز در مکانی واقع شده باشد که در دسترس باشد جراح مغز واعصاب برای حذف هرچه بیشتر تومور مغز تلاش خواهد کرد.

در برخی موارد ، تومورها کوچک و براحتی قابل  جداسازی از بافت اطراف مغز هستند ، که باعث می شود برداشتن کامل تومورجراحی امکان پذیر باشد. اما دربرخی موارد  تومورها را نمی توان از بافت اطراف جدا کرد یااینکه در نزدیکی مناطق حساس  مغز  قرار دارند ، و این باعث می شود جراحی خطرناک باشد. در این شرایط پزشک به اندازه بی خطر تومور را از بین می برد.حتی از بین بردن بخشی از تومور مغز ممکن است به کاهش علائم و نشانه های شما کمک کند.

جراحی برای برداشتن تومور مغزی خطراتی مانند عفونت و خونریزی را به همراه دارد. سایر خطرات ممکن است به بخشی از مغز  که تومور در آن قرار دارد بستگی داشته باشد. به عنوان مثال ، جراحی بر روی تومور در نزدیکی اعصابی که به چشم متصل است ممکن است خطر از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد.

درمانهای تکمیلی:

درموارد تومورهای بدخیم اولیه یا ثانویه یا موارد خاص از تومورهای اولیه خوش خیم از درمانهای رادیوتراپی و شیمی درمانی بعد از انجام عمل جراحی یا بصورت اولیه (درمواردی که جراحی امکان پذیر نیست ) استفاده می شود.